Hàm Cá Mập – cái tên nghe đã thấy dư vị “nổi loạn” – sắp biến mất khỏi mặt tiền Hồ Gươm. Và kỳ lạ thay, thứ từng bị xem là lạc quẻ, phá vỡ cảnh quan, giờ lại khiến người ta ngậm ngùi tiếc nuối. Vì trong một Hà Nội ngày càng an toàn, càng chỉn chu, Hàm Cá Mập là một trong những thứ hiếm hoi dám sai để sống. Với NEM, nó không chỉ là một toà nhà – mà là một vết rạn trong thẩm mỹ đại chúng, nơi ánh nhìn buộc phải dừng lại, phải phản ứng, phải cảm nhận. Và đó, mới là bản lĩnh của một công trình dám tạo ra cảm xúc.
Dưới góc nhìn của NEM, khoảng trống ấy không nên được lấp lại bằng sự an toàn – mà nên trở thành nơi nảy mầm của một biểu tượng mới, nơi cảm xúc đô thị được đẩy tới giới hạn của nghệ thuật và trí tưởng tượng. Và nếu phải mơ, NEM sẽ mơ to. Thay vì một khối nhà thương mại, hãy để nơi này trở thành:
Không gian sống cảm xúc (Emotional Urban Pavilion)
Đây sẽ là một công trình điêu khắc khổng lồ nằm giữa lòng thành phố – nơi con người đến không phải để mua sắm hay check-in, mà để trải nghiệm. Hình khối có thể biến đổi theo thời gian trong ngày, sử dụng vật liệu thân thiện với môi trường, kết hợp cùng hiệu ứng ánh sáng tương tác. Mô hình này lấy cảm hứng từ The Vessel (New York) – công trình không có chức năng truyền thống nhưng vẫn thu hút hàng triệu lượt ghé thăm vì sự khác biệt và độc đáo về hình thái.
Bảo tàng không vách (Open-Air Memory Capsule)
Một không gian mở, không có tường bao, không mái che – nhưng lại chứa đựng những “lát cắt ký ức” của Hà Nội. Từ chất liệu như đá ong, gạch bông, gỗ tái chế… cho đến âm thanh, ánh sáng mô phỏng từng thời kỳ, công trình này sẽ là nơi người dân có thể ngồi nghỉ, dạo bước và kết nối lại với lịch sử theo cách chậm rãi. Ý tưởng này tương đồng với Superkilen Park – Copenhagen, Đan Mạch – nơi quy tụ hơn 100 vật thể văn hóa đến từ khắp nơi trên thế giới – từ ghế đá, vòi nước cho đến tượng đài và bảng hiệu – tất cả cùng tồn tại trong một không gian mở, không phân biệt ranh giới, không có định nghĩa đúng – sai. Superkilen không chỉ là công viên, mà là một bản đồ ký ức sống động, được tạo nên bởi chính cộng đồng cư dân đa văn hóa nơi đây.
Bảo tàng không vách (Open-Air Memory Capsule)
Một không gian tương tác đa giác quan – nơi nghệ thuật số, âm thanh và ánh sáng công nghệ cao cùng nhau tạo nên trải nghiệm “lạc vào thế giới khác”. Mỗi bước đi là một chuyển động cảm giác khác nhau, khiến người tham quan cảm thấy như đang sống trong một chiều không gian thứ hai. Công trình này có thể lấy cảm hứng từ 9/11 Memorial – New York, Hoa Kỳ– điểm đến gây sốt ghi dấu lịch sử toàn cầu, nơi ký ức được khắc vào đá, vào nước, vào khoảng trống – nơi con người bước vào sự yên lặng thay vì bị dẫn dắt bởi biển hiệu hay thuyết minh.
Theo thông tin mới nhất từ UBND TP Hà Nội, tòa nhà Hàm Cá Mập (75 Đinh Tiên Hoàng, quận Hoàn Kiếm) – công trình từng gây tranh cãi suốt nhiều năm – sẽ chính thức được tháo dỡ trong năm 2025. Quyết định này nhằm mục tiêu trả lại cảnh quan, kiến trúc và không gian công cộng quanh khu vực Hồ Gươm, vốn được xem là di sản văn hóa đặc biệt của Thủ đô. Tuy nhiên, đến thời điểm hiện tại, thành phố chưa công bố phương án chính thức về công trình sẽ thay thế tại vị trí đắc địa này.
Việc dỡ bỏ Hàm Cá Mập mở ra nhiều kỳ vọng từ cộng đồng kiến trúc và quy hoạch, trong đó nổi bật là đề xuất phát triển một không gian công cộng mở, giàu tính biểu tượng và kết nối chiều sâu văn hoá lịch sử Hà Nội. Đây được xem là một cơ hội quý giá để Thủ đô định hình lại thẩm mỹ đô thị trung tâm – hướng đến sự tinh tế, đương đại và có bản sắc.
Dù chọn hướng nào, NEM tin rằng: Hồ Gươm không cần thêm một tòa nhà “đẹp đúng mực”. Nó cần một vết cắt – sắc, mỏng, và không thể lấp lại. Một công trình không tìm cách hòa vào cảnh quan, mà dám tạo ra cảnh quan mới. Hãy để nơi từng là “Hàm Cá Mập” tiếp tục khiến người ta cảm nhận, xúc động, và dấn thân – vì đó mới là một phần thật sự của ký ức đô thị.
